Εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση

Ο όρος εξ αποστάσεως εκπαίδευση (distance learning/education) ή αλλιώς τηλε-
εκπαίδευση (telelearning) αναφέρεται στον τρόπο διδασκαλίας/εκμάθησης, κατά τον οποίο ο εκπαιδευτής και ο εκπαιδευόμενος βρίσκονται σε απόσταση και χρησιμοποιούν ειδικά διδακτικά υλικά. Παρά τον διαχωρισμό που προκαλεί η απόσταση και ενδεχομένως ο χρόνος, οι εκπαιδευόμενοι συνεχίζουν να καθοδηγούνται από τον εκπαιδευτή τους. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση χωρίζεται σε δύο κατηγορίες όσον αφορά στον

χρόνο πραγματοποίησης:

Interactive Videoconferencing

Το Interactive Videoconferencing είναι η πιο απλή (στη σύλληψη) μορφή τηλεκπαίδευ

σης, και εκείνη που έρχεται συχνότερα στο νου μας κάθε φορά που αναφέρεται ο αυτός όρος. Εδώ ο καθηγητής ή η καθηγήτρια συνδέεται στο δίκτυο την ίδια στιγμή με τους εκπαιδευόμενους και χρησιμοποιεί την αμφίδρομη απευθείας μετάδοση εικόνας και ήχου για να επικοινωνεί μαζί τους. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται στους συμμετέχοντες η ψευδαίσθηση μιας πραγματικής τάξης, καθώς ο καθηγητής μπορεί να βλέπει τους μαθητές και να συνομιλεί μαζί τους σε πραγματικό χρόνο.

Το κύριο πλεονέκτημα του Interactive Videoconferencing είναι ο σχετική ομοιότητά του με την παραδοσιακή διδασκαλία. Ένα συμβατικό πρόγραμμα σπουδών μπορεί να προσαρμοστεί στη διδασκαλία αυτής της μορφής χωρίς σημαντικές αλλαγές, ενώ τόσο ο εκπαιδευτής όσο και οι εκπαιδευόμενοι συνηθίζουν σε σύντομο χρονικό διάστημα αυτόν τον τρόπο συνεργασίας.

Το κύριο μειονέκτημα του Interactive Videoconferencing είναι το υψηλό κόστος του απαιτούμενου εξοπλισμού (video και τηλεοπτικές οθόνες) και των τηλεπικοινωνιακών συνδέσεων (κυκλώματα υψηλών ταχυτή

των). Ωστόσο, η εξέλιξη της τεχνολογίας μας υπόσχεται πως σε μερικά χρόνια η δαπάνη για υπηρεσίες αυτής της μορφής θα είναι πολύ χαμηλότερη από τη σημερινή.

Ασύγχρονη Τηλεκπαίδευση

Σήμερα, εξ' αιτίας της υψηλής απαιτούμενης δαπάνης για την εύρυθμη λειτουργία μιας υπηρεσίας τηλεκπαίδευσης με Interactive Videoconferencing, οι περισσότερες εφαρμογές εκπαίδευσης εξ αποστάσεως είτε αποφεύγουν τη χρήση παρόμοιων μεθόδων, είτε τις χρησιμοποιούν μόνο συμπληρωματικά. Ο

κύριος όγκος του εκπαιδευτικού υλικού διατίθεται στο web (ως απλές σελίδες ή video) και η επικοινωνία του δασκάλου και των διδασκομένων ή των διδασκομένων μεταξύ τους γίνεται ασύγχρονα μέσω email, κάνοντας την εκπαιδευτική διαδικασία να θυμίζει μαθήματα δι' αλληλογραφίας.

Εδώ, ο εκπαιδευτής τοποθετεί κάθε φορά στο web ή αποστέλλει μέσω email την ύλη της ημέρας (ή της εβδομάδας, του μήνα κ.λ.π. ανάλογα με τη συχνότητα των μαθημάτων) μαζί με ασκήσεις, ερωτήσεις και οτιδήποτε άλλο θεωρεί χρήσιμο για να κινήσει το ενδιαφέρον των μαθητών ή να ελέγξει την απόδοσή τους. Επίσης, μέσω email (και σπανιότερα μέσω chat) "συνομι

λεί" με τους μαθητές του απαντώντας στις ερωτήσεις και τις απορίες τους. Τέλος, οι μαθητές ενθαρρύνονται να δημιουργήσουν τις δικές τους ομάδες εργασίας και να επικοινωνούν μεταξύ τους χωρίς τη μεσολάβηση του εκπαιδευτικού προσωπικού για αλληλοϋποστήριξη, ενημέρωση, ανταλλαγή απόψεων σχετικά με την ύλη ή τον τρόπο διδασκαλίας του μαθήματος κ.λ.π.

Στο ορατό μέλλον οι τεχνικές και οι οικονομικές εξελίξεις δεν προδιαγράφουν σημαντικές αλλαγές σε αυτό το μοντέλο ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης το οποίο τείνει να εξελιχθεί στον

κυρίαρχο τρόπο διδασκαλίας των επόμενων ετών ή ίσως των επόμενων δεκαετιών. Ας δούμε λοιπόν τα κυριότερα χαρακτηριστικά του καθώς και συμβουλές για την καλύτερη αξιοποίησή του:

Πλεονεκτήματα της ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης σε σχέση με την παραδοσιακή διδασκαλία:

• Χαμηλότερο κόστος -Αν και η αρχική προετοιμασία είναι αρκετά πιο χρο νοβόρα από εκείνη μιας παραδοσιακής σειράς μαθημάτων, οι συντελεστές (εκπαιδευτής, βοηθοί κ.λπ.) έχουν πολύ μικρότερο φόρτο εργασίας κατά την επανάληψη του ίδιου μαθήματος σε άλλες τάξεις. Επίσης,οι εκπαιδευόμενοι εξοικονομούν χρόνο, περιορίζοντας τις μετακινήσεις τους.
• Ασυμμετρική διδασκαλία - Κάθε εκπαιδευόμενος παρακολουθεί τα μαθήματα στη χρονική στιγμή που τον εξυπηρετεί καλύτερα. Δεν μπορεί βέβαια να έχει απόλυτη ελευθερία (να παρακολουθεί όποτε θέλει). Του παρέχονται όμως περισσότερες επιλογές.
• Εξατομικευμένη μάθηση -Οι εκπαιδευόμενοι μπορούν, ως ένα βαθμό, να μάθουν με τον δικό τους ρυθμό με τα δικά τους μέσα (υπολογιστή, σύνδεση στο διαδίκτυο) και με υλικό που απευθύνεται αποκλειστικά σε αυτούς.
• Ταχύτερη προσαρμογή στις ανάγκες των μαθητών και της αγοράς - Επειδή το διδακτικό υλικό είναι γραμμένο σε ηλεκτρονική μορφή είναι ευκολότερη η τροποποίηση του με βάση τις ιδιαίτερες ανάγκες των εκπαιδευομένων (π.χ. μεγαλύτερη έμφαση σε θέματα που απασχολούν τη συγκεκριμένη τάξη), τις πρόσφατες τεχνολογικές εξελίξεις ή την επικαιρότητα (ειδήσεις σχετικές με το μάθημα κ.λ.π.).

Μειονεκτήματα της ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης:

• Απώλεια των μη γλωσσικών πλευρών της επικοινωνίας - Όσοι έχουν διδάξει σε μια τάξη γνωρίζουν πως μια απλή ματιά είναι αρκετή για να καταλάβει ο εκπαιδευτής ποιοι μαθητές βαριούνται ή είναι κουρασμένοι, πόσοι καταλαβαίνουν τι συζητείται, ποιοι κρατούν προσεκτικά σημειώσεις κ.λ.π. Ο τηλεκπαιδευτής στερείται αυτών των πληροφοριών και δυσκολεύεται περισσότερο να προσαρμόσει το μάθημά του στις ανάγκες των εκπαιδευόμενων.
• Χαμηλότερη κοινωνικοποίηση - Οι εκπαιδευόμενοι έχουν λιγότερες προσωπικές επαφές με το δάσκαλο και τους συμμαθητές τους. Υπάρχει λοιπόν ο κίνδυνος πως η εξ' αποστάσεως εκπαίδευση θα επηρεάσει αρνητικά τις ικανότητες των παιδιών στις διαπροσωπικές σχέσεις.
• Λιγότερο αυθόρμητη επικοινωνία - Η τεχνολογία τηλεκπαίδευσης οικοδομεί ένα αόρατο εμπόδιο μεταξύ του δασκάλου και των μαθητών, περιορίζοντας την άμεση έκφραση των συναισθημάτων τους. (Ένα χαμόγελο ή ένα δηκτικό σχόλιο δεν μεταφέρονται αυτόματα μέσα στην "τάξη". Ο μαθητής ή ο δάσκαλος πρέπει να χρησιμοποιήσουν Η/Υ για να τα μεταδώσουν στους γύρω τους και φυσικά αυτή η τεχνική μεσολάβηση μειώνει τον αυθορμητισμό των ενεργειών τους.) .
• Ατομικό κόστος- Η αγορά του κατάλληλου εξοπλισμού είναι πιο ακριβή από το να παρακολουθήσει κανείς ένα μάθημα με την παραδοσιακή μέθοδο διδασκαλίας.